Daan* (14) woont samen met zijn broer en zusje bij zijn moeder Laura*. Rondom de corona-periode ontwikkelt hij hyperventilatie en paniek. Voor Vizier reconstrueerde Laura een tijdlijn. ‘De huiswerkbegeleidster belt me op. Ze maakt zich zorgen om Daan…’

2DE KERSTDAG 26 DECEMBER 2021, ’S AVONDS LAAT
‘Mam, ik ga dood!’ Met grote, angstige ogen kijkt Daan me aan. Paniek raast door zijn lijf, zijn ademhaling zit hoog en hij heeft een verhoogde hartslag. Dit herken ik. Als kind had ik ook ademhalingsproblemen. Ik viel altijd flauw en daarna was mijn paniek voorbij. In een fractie van een seconde ben ik bij hem en neem hem in mijn armen. ‘Kom maar bij me lieverd’. Maar hij duwt me weg: ‘Nee mam, je moet een ambulance bellen, ik heb last van mijn hart! Het doet pijn op mijn borst!’ ‘Dit is hyperventilatie, schat.’ zeg ik ‘Leg je handen op je buik en probeer naar je handen te ademen.’ Daan begint te huilen. ‘Nee mam, je moet NU een ambulance bellen!’ Mijn stoere, lieve, grote puberzoon ligt nat van de tranen tegen me aan op schoot. Ik voel me machteloos en verdrietig. Kon ik maar iets voor hem doen. Uiteindelijk valt hij tegen me aan in slaap.

27 DECEMBER 2021, BEZOEK AAN DE HUISARTS
‘Het is inderdaad hyperventilatie.’ De huisarts legt uit dat je bij angst en paniek hoog kunt gaan ademen. ‘Als je dat voelt aankomen: leg je handen op je buik en richt je aandacht op je handen en je ademhaling…’ Nu de huisarts het zegt, luistert Daan aandachtig en knikkend. Hij wordt doorverwezen naar de fysiotherapeut én naar een psycholoog, maar van die laatste wil hij niks weten. Het is lichamelijk en zit zeker niet tussen zijn oren!

EVEN TERUG IN DE TIJD, ZOMER 2021
Achteraf gezien blijkt Daan al maanden last te hebben van hyperventilatie. Half december had hij een belangrijke toetsweek waar veel vanaf hing. Tijdens de eerste toets werd hij niet lekker waardoor hij deze volledig verprutste. Tijdens de huiswerkbegeleiding werd hij opeens lijkbleek en liep hij naar buiten voor frisse lucht. De begeleidster belde mij, ze maakte zich zorgen over Daan. Kort daarna sloot de school opeens vanwege de corona maatregelen: een ‘intelligente lockdown’. Daan vond het verschrikkelijk. Ineens was er geen school, kon hij niet meer met vrienden zijn en niet meer sporten. Hij trok zich terug op zijn kamer en gamede dagen achtereen. Achteraf was dit zijn manier om de hyperventilatie en paniek onder controle te houden. Als hij gamede had hij afleiding.

20 FEBRUARI 2022, HULP VOOR DAAN
Tijdens een aantal afspraken bij de fysiotherapeut leert Daan op een goede manier omgaan met de hyperventilatie. Hij heeft nog steeds meerdere keren per week een aanval, maar het is niet meer zo heftig als voorheen. Tijdens een check bij de huisarts verwijst deze Daan tóch door naar een psycholoog. Gelukkig stemt Daan deze keer toe en tot mijn opluchting is er binnen drie weken ook plek voor een intake en therapie. De eerste paar keer ga ik mee. De psycholoog is een aardige jonge vrouw die samen met Daan kijkt naar zijn overtuigingen en gedrag. In het begin geeft Daan weinig bloot van zijn emoties, maar in de loop van de therapie komt hij wat meer los. Dan blijkt dat hij erg bang is om corona te krijgen en om andere mensen te besmetten. Daarnaast is hij bang om buikgriep te krijgen en over te moeten geven. Door zijn gedachten te onderzoeken en gedrag aan te passen leert hij beter omgaan met paniek en hyperventilatie.

3 MEI 2022, TERUG NAAR SCHOOL
Het blijkt nog even een uitdaging, teruggaan naar school. Regelmatig begint d dag met een hyperventilatie-aanval en daardoor komt hij te laat. Ook heeft Daan tijdens de les regelmatig last van de aanvallen en kan daardoor niet goed opletten. Dit bespreken we met zijn mentor. Hierop krijgt Daan een kaartje dat hij alleen maar aan zijn leraar hoeft te laten zien zodat hij ‘legaal’ te laat kan komen en zomaar de les uit mag lopen. Voor hem is er tijdens zo’n aanval namelijk niets ergers dan docenten die van alles willen weten. Als hij dit kaartje laat zien, worden er geen vragen gesteld. Hiermee krijgt hij de tijd om zichzelf in een aparte ruimte te herpakken zodat hij weer de les in kan.

24 SEPTEMBER 2022, ALLES WEER NORMAAL
De begeleiding van zijn mentor en intern begeleider hebben Daan enorm geholpen in het omgaan met zijn klachten. Na een paar maanden kan hij ook op school weer normaal functioneren en hij is zelfs over naar het volgende schooljaar

TIPS VAN LAURA EN DAAN

• Voel je een aanval van hyperventilatie opkomen? Leg je handen op je buik en breng je aandacht en je ademhaling naar je buik. Voel hoe je buik opbolt tijdens het inademen en weer daalt tijdens het uitademen. Forceer niets, gewoon voelen.
• Ga sporten, daarmee krijg je weer vertrouwen in je lichaam. Zoek onder begeleiding van een fysiotherapeut je grenzen op. Je kunt bijvoorbeeld heel hard roeien of fietsen op een apparaat. Daarmee wek je dezelfde fysieke reactie op als hyperventilatie. Als je lichaam daarna weer tot rust komt, krijg je meer controle over je hyperventilatie.
• Achterhaal waar je hyperventilatie is ontstaan. Wat ging eraan vooraf? Als je dat weet, kun je daarmee aan de slag. Je kunt dan begeleiding zoeken van een psycholoog zodat je leert omgaan met stress, angst en paniekaanvallen.
• Leidt jezelf af. Ga een rondje wandelen, gamen, met vrienden afspreken of bellen, of iets creatiefs zoals tekenen. Zorg dat je niet slechts één manier hebt om afleiding te vinden, zoals gamen, maar meerdere. Anders word je van dat ene afhankelijk en voor je het weet ontwikkel je er een gameverslaving bij.
• Praat erover met iemand die je vertrouwt, dat helpt

Auteur: Laura Verburg

*Daan en Laura zijn fictieve namen. De echte namen zijn bekend bij onze stichting.

Dit artikel verscheen als eerst in ons magazine Vizier (editie voorjaar 2024). Wil je Vizier ook ontvangen? Word vriend van NHS!